خالدی/

علی باباجان، سیاستمدار کهنه کار ترکیه‌ای و از متحدان کلیدی رجب طیب اردوغان در حزب عدالت و توسعه در اعتراض به مواضع و رویکرد و آنچه که «اختلافات عمیق» با رئیس جمهور خوانده، استعفای خود را از حزب حاکم این کشور اعلام کرد. پیشتر برخی رسانه‌ها گزارش داده بودند باباجان به دلیل «تشدید فزاینده اقتدارگرایی اردوغان»، تصمیم دارد در همکاری با عبدالله گل (رئیس‌جمهور سابق)، حزبی اپوزیسیون ایجاد کند. برگزاری دوباره انتخابات شوراها در استانبول (۲ تیر) که با اعتراض حزب حاکم صورت گرفت، علاوه بر اینکه بزرگ‌ترین شکست انتخاباتی زندگی سیاسی اردوغان را رقم زد، انگار منتقدان درون حزبی وی را نیز متقاعد کرده است که ترکیه به حزبی تازه برای دمیدن روحی نو در این کشور نیازمند است. اگرچه با نگرشی واقع‌بینانه باید به این موضوع اذعان کرد که حزب عدالت و توسعه اردوغان هنوز از جایگاه مهم در عرصه سیاست ترکیه برخوردار است، اما اتفاقات و شکست‌های اخیر زنگ خطر را برای آنچه که برخی تحلیلگران از آن به «پایان حیات سیاسی اردوغان» تعبیر می کنند به صدا درآورده است.

افزایش زمزمه‌ها برای تأسیس حزب جدید در ترکیه

سیامک کاکایی، تحلیلگر مسائل ترکیه در گفت‌وگو با قدس استعفای وزیر اقتصاد و خارجه اسبق از حزب حاکم را حاوی پیام مهمی دانسته و گفت: تلاش برای تأسیس حزب جدید از سوی یاران نزدیک رجب طیب اردوغان و اعضای حزب عدالت و توسعه و بازگرداندن عبدالله گل و دیگران به آکپارتی از مهم‌ترین موضوعات سیاسی است که در روزهای اخیر در فضای رسانه ای ترکیه مطرح بوده و اکنون کناره گیری باباجان به این مباحث دامن زده است. همین یک هفته پیش بود که عبدالله گل نیز با انتقاد از یکجانبه‌گرایی اردوغان، اقتدارگرایی وی را عامل شکست سیاست های حزبی و عدم رأی آوردن نامزد عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری استانبول عنوان کرد. کاکایی با بیان اینکه تزلزل درون حزبی می تواند اقتدار چندین ساله عدالت و توسعه را در آینده با چالش مواجه کند، افزود: امروز نقش اردوغان برای تغییر رویه، ترمیم ساختار حزب، کادرسازی و اینکه نگذارد موقعیت حزب بیش از این دچار ضعف شود، از اهمیت زیادی برخوردار است. اکنون زمزمه ها در مورد انشعاب در حزب حاکم و پیامدهای آن بسیار زیاد است؛ موضوعی که به نظر می رسد نوع عملکرد آینده اردوغان در پاسخ دادن به این موضوعات بسیار تأثیر گذار خواهد بود.

تسویه حساب سیاسی اردوغان و خطر انشعاب

رضا عابدی دیگر تحلیلگر مسائل ترکیه نیز با بیان اینکه اردوغان به لحاظ شخصیتی و روان‌شناسی، الگوی رفتاری دیکتاتورمآبانه دارد که همین مسئله نارضایتی ها در حزب عدالت و توسعه و حلقه نخبگانی پیرامونی او را افزایش داده است، گفت: مشخصاً این نوع رویکرد اقتدارگرایانه پس از کودتای ناکام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ ترکیه بشدت افزایش یافت. عابدی ادامه داد: اگرچه در مورد ماهیت کودتا و اینکه این اقدام از سوی آمریکا، مخالفان اردوغان و یا شخص خود او طراحی و اجرا شده بود، سؤال و ابهامات زیادی وجود دارد، اما واقعیت آن است که این کودتای ناکام به نفع اردوغان تمام شد. وی پس از این کودتا فضای سیاسی کشور را بشدت بسته و به اسم کودتا بسیاری از منتقدان را بازداشت و یا از کار بیکار کرد. این پاکسازی تا جایی پیش رفت که حتی متحدان نزدیک اردوغان هم از این تسویه حساب سیاسی در امان نماندند، به طوری که جنبش فتح الله گولن که تا سال 2010 از نزدیکان رئیس جمهور و یکی از عوامل قدرتیابی وی محسوب می شد، نیز در مظان اتهام قرار گرفته و سرکوب شد. این تحلیلگر مسائل ترکیه افزود: به نظر می رسد اردوغان پس از کودتا در صدد است فضای سیاسی ترکیه را یک کاسه و یک دست کرده و تمام افرادی که می توانند آینده سیاسی وی را با خطر مواجه کنند، از دایره قدرت کنار بزند. همین مسئله امکان انشعاب در حزب عدالت و توسعه را تقویت کرده و می تواند آینده سیاسی اردوغان را در بلندمدت با خطر مواجه کند.